مشخصات قیر
۱-درجه نفوذ: آزمایش درجه نفوذ برای تعیین سختی قیر مورد استفاده قرار میگیرد. در این آزمایش از یک سوزن استاندارد تحت اثر بار ۱۰۰ گرمی در مدت ۵ ثانیه به داخل قیر در دمای ۲۵ درجه نفوذ میکند. مقدار نفوذ برحسب دهم میلی متر درجه نفوذ نامیده میشود. هر چه درجه نفوذ کم تر باشد قیر سخت تر است.
۲-گرانروی : هر چه کند روانی قیر بیش تر باشد خواص جامد بیش تری از خود نشان میدهد. واضح است در دماهای بالاتر کند روانی کم تر است. این مشخصه قیر با دستگاه سی بولت فیورل و یا به روش کینماتیکی اندازه گیری میشود.
۳-درجه اشتعال : درجه اشتعال دمایی است که اگر قیر به آن دما برسد، گازهای متصاعد از آن با نزدیک شدن شعله، مشتعل میشوند و در سطح آن شعلهبه وجود میآید. حداکثر دمایی که میتوان قیر را در کارگاه گرم کرد به درجه اشتعال محدود میباشد.
۴-افت وزنی : افت وزنی قیر در دمای بالا، در اثر تبخیر قسمتی از روغنها و ترکیبات نفتی آن میباشد. این مشخصه نیز از خواص مهم قیر است. افت وزنی قیر در اُوِن در دمای ۱۶۳ درجه سانتی گراد و در مدت ۵ ساعت (شرایط تغریبی پخت آسفالت) اندازه گیری میشود.
۵-شکل پذیری یا انگمی : اگر نمونهای از قیر با سطح مقطع ۱ سانتی متر مربع را با سرعت ۵ سانتی متر/دقیقه بکشیم، مقدار افزایش طول نمونه را قبل از پاره شدن خاصیت انکمی قیر گویند.
۶-درجه خلوص : میدانیم حلال قیر تترا کلرور کربن و سولفور کربن است. بنابراین اگر نمونهای از قیر را در هر یک از این مواد حل کنیم، ناخالصیهای آن باقی میماند و از آن جا درجهٔ خلوص قیر را میتوانیم تعیین کنیم. درجه خلوص عبارت است از: (وزن نمونه قیر) ÷ [(وزن ناخالصی) - (وزن قیر)]
۷-درجه نرمی : درجه نرمی دمایی است که با رسیدن قیر به آن دما، قیر از حالت جامد به حالت روان در میآید. هرچه درجه نرمی قیر بیش تر باشد، حساسیت کم تری نسبت به تغیرات دما دارد. درجه نرمی قیرهای معمولی حدود ۶۰ تا ۷۰ میباشد
نحوة تولید
نفت خامی که توسط لوله های قطور و از مراکز بهره برداری به پالایشگاه منتقل می گردد، پس از تصفیه و انجام مراحل مختلف عملیاتی (در همین مراکز)، تبدیل به فرآورده های گوناگونی می شود که قیر نفتی نیز از جملة این فرآورده ها می باشد.
این قیر در فرآیند تقطیر در برج خلاء به دست می آید که ته ماندة برج تقطیر در خلاء (V.B) نام داشته و تحت تاثیر دو متغیر تقطیر و نفت خام قرار دارد. این تهمانده، پایة ساخت قیرهای مختلف می باشد که در برخی موارد به طور مستقیم قیری با مشخصات قیرهای راهسازی به دست میآید ولی در عمدة موارد، موجب تولید قیری می گردد که بسیار نرم بوده و برای تهیة قیرهای مناسب راهسازی و بام ساختمانها، نیازمند بالا بردن نقطة نرمی از طرق مختلف نظیر هوادهی می باشد. در فرایند هوادهی که اکسیداسیون نیز خوانده می شود، مجموعهای از فعل و انفعالات پیچیدة شیمیایی، نظیر هیدوروژنزدایی، پلیمریزاسیون و کنداوسیون صورت می پذیرد که بالابردن نسبت کربن به هیدورژن، قیر رقیق را به تدریج سفت تر ساخته و امکان ساخت قیرهای مختلف را می دهد.
همچنین قیر های طبیعی در اغلب نقاط جهان یافت شده است.این قیرها در معادن و دریاچه های قیری یافت می شود.این نوع قیرها معمولا خالص نبوده و کم و بیش دارای موادی از قبیل رس و ماسه و آب است که با حرارت دادن آن را صاف می کنند.امروزه با افزایش قیمت نفت خام،شرکت مختلفی به استفاده از این نوع قیرها روی آورده اند و به گفته آنان تصفیه و بهره برداری از این نوع قیر ها نسبتا بهره اقتصادی دارد.
اقسام قیر مصرفی
قیر را از حیث نوع مصرف به دو نوع قیرهای راهسازی یا قیر رقیق و قیرهای ساختمانی و (عایق بام) یا قیر سفت تقسیم بندی می نمایند. حدود ۹۰ درصد از قیرهای تولیدی در راهسازی و ۱۰ درصد آن برای مصارف عایقکاری به کار برده می شود. در کشور ما، عمدة مصرف قیر توسط وزارت راه و ترابری جهت ساختن جاده ها و همچنین شهرداریها به منظور روکش خیابانها صورت می گیرد.
قیرهای راهسازی را معمولاً بر اساس درجة نفوذ یا نفوذپذیری (Penetration) دسته بندی می نمایند. درجة نفوذ یک مادة قیری، بیانگر قوام و استحکام آن می باشد که به صورت تعداد واحد نفوذ (یک دهم میلی متر) یک سوزن استاندارد قائم در یک نمونة قیر و در شرایط معینی از زمان و وزن روی سوزن و دما تعریف می گردد. معمولاً درجة نفوذپذیری قیرها را ۲۵ درجة سانتی گراد با وزنة ۱۰۰ گرمی و در مدت ۵ ثانیه اندازه گیری می نمایند. قیرهای راهسازی که در ایران ساخته می شود، "60 به ۷۰" و "85 به ۱۰۰" می باشد که این اعداد بیانگر محدودة درجة نفوذ قیرها می باشد.
انتخاب قیر
انتخاب نوع قیری که در راه سازی به کار میرود با توجه به چند عامل مهم انجام میشود.این عوامل عبارتند از :شرایط جوی محل، نوع و شدت آمد و شد وسائل نقلیه ، نوع روسازی ، جنس و دانه بندی مصالح ، و نحوه اجرای روسای.
هر اندازه درجه حرارات متوسط سالیانه منطقه ای بیشتری باشد باید از قیر کند روان تری برای برای ساختن روسازی آسفالتی استفاد ه شود.هر اندازه تعداد و وزن وسایل نقلیه بیشتر یاشد باید از قیر کند روان تری برای ساختم مخلوطهای قیری استفاده شود.برای ساختن مخلوط بتن آسفالتی گرم از قیر خالص و برای ساختن مخلوطهای بتن آسفالتی سرد از قیرهای محلول یا امولسیونهای قیر استفاد ه می شود.میزان تخلخل و خلل و فرج سطحی که باید با قیر اندود شود در انتخاب نوع قیر موثر است. هر اندازه میزان تخلخل سطح بیشتر باشد باید از قیر محلول کند روانتری برای اندود کاری استفاده شود.در مناطق با آب و هوای سرد و خشک بهتر است از قیر های محلول و در مناطق با آب و هوای مرطوب و یا با مصالح سنگی مرطوب بهتر است که از امولسیون های قی استفاده شود
آزمایشات قیر
به طور کلی آزمایشات متعددی برای تعیین خصوصیات فنی قیر به کار می رود و بر حسب نوع قیر مورد آزمایش نوع این آزمایشات متفاوت است.این آزمایشات دبه شرح ذیل می باشد:
1-آزمایش درجه نفوذ
۲-آزمایش کند روانی
۳-آزمایش درجه اشتعال
۴-آزمایش افت روانی یر در اثر حرارات
۵-آزمایش لعاب نازک قیر
۶-آزمایش قابلیت شکل پذیری (خاصیت انگمی) قیر
۷-آزمایش تعیین درجه خلوص قیر
۸-آزمایش اعیین چگالی قیر
۹-آزمایش درجه نرمی قیر
نظرات شما عزیزان:
برچسبها: